DESCRICIÓN DOS HUNOS
 |
| hunos na batalla de campus Mauriacus Alphonse de Neuville |
127. pois aos que en moitos casos non conseguían vencer polas armas, facíanos
fuxir aterrorizándoos coas súas espantosas caras, porque tiñan un aspecto dunha
negrura arrepiante e o seu rostro non era tal, senón, por así dicilo, unha masa
informe con dous buracos en lugar de ollos. Esta aparencia sinistra manifesta a
crueldade do carácter destes homes que cortan as meixelas dos seus fillos
varóns coa espada o mesmo día no que nacen para que antes de recibir o alimento
da leite se vexan obrigados a acostumarse a resistir as feridas.
128. por este motivo chegan
a vellos sendo imberbes e son xoves sen beleza porque o seu rostro, marcado
polas cicatrices das espadas, vese privado do pelo que senta tan ben a esa
idade. Son baixos de estatura, pero áxiles e desenvoltos nos seus movementos e
moi aptos para a equitación; teñen costas anchas e son hábiles no manexo do
arco e as frechas, co pescozo firme e sempre dereitos e orgullosos. Pero, a
pesar desta aparencia humana, o certo é que viven coma bestas salvaxes.
Ammianus
Marcellinus fai un retrato dos hunos semellante a Xordanes (cf. Hist., 31, 2, 21) e é probable que sexa
a súa fonte directa
BATALLA DE CAMPUS MAURIACUS
197.
os dous bandos atopáronse, como tiñamos dito, en Campus Mauriacus. O terreo do campo de
batalla tiña unha lixeira pendente que medraba ata formar unha pequena cuíña.
Ambos exércitos desexaban apoderarse dela porque a boa situación do lugar
confería unha vantaxe nada desprezable. Os hunos ocuparon o flanco dereito cos
seus, mentres os romanos e visigodos ocupaban o esquerdo coas súas tropas
auxiliares, e así comezaron o combate sen terse apoderado inda da cima do
monte.
198. Teodoredo e os
visigodos estaban colocado na ala dereita do exército, Aetius e os romanos na
esquerda, e deixaran no medio a Sanxibano, que como quedou dito era o xefe dos
alanos, encerrado entre tropas leais con gran precaución militar ao que
inspiraban menor confianza: pois está claro que o que ten difícil o camiño para
fuxir asume de xeito máis doado a necesidade de loitar. As tropas dos hunos,
pola súa banda, estaban organizadas de xeito diferente; Atila estaba no centro
cos seus homes máis afoutados. Con esta disposición preocupábase este rei, ante
todo, da súa propia seguridade, pois ao estar situado entre o máis escollido
das súas tropas, quedaba libre do perigo máis inminente.
 |
| disposición inicial das tropas timecommandersdwwilkin.regencyassemblypress.com |
199. as alas do seu
exército formábaas unha multitude de pobos procedentes de razas distintas que
tiña sometidas á súa autoridade. Entre eles destacaba o exército dos ostrogodos,
comandado polos irmáns Valamiro, Teodomiro e Vidimiro, máis nobres que o mesmo
rei ao que daquela obedecían, pois pertencían á ilustre e poderosa liñaxe dos
Amalos. Estaba tamén alí cunha innumerable tropa de xépidos o moi afamado e
valente rei Ardarico, que pola súa gran lealdade a Atila tiña o privilexio de
ser un dos seus conselleiros, pois Atila, que era moi sagaz nas súas decisións,
apreciaba a este e ao rei ostrogodo Valamiro por riba dos outros xefes. O certo
é que Valamiro sabía gardar ben os segredos, era de linguaxe convincente e
incapaz de cometer traizón. Ardarico, pola súa banda, era famoso pola súa
lealdade e bo xuízo, como xa levamos dito; non lle deberon de faltar razóns a
Atila para pensar que ambos ían a loitar contra os seus parentes visigodos.
200. o amplo resto de reis e
xefes de diversos pobos, se é que se lles pode chamar así, estaban atentos ás
ordes de Atila como se foran a súa propia escolta, e tan pronto como facía un
xesto cos ollos, sen murmurar apenas unha palabra, acudían todos ante el mortos
de medo ou terror, dispostos a levar a cabo calquera cousa que mandara.
201. so Atila, rei de todos
os reis, se preocupaba de todo e por todos. Así que se traba combate coa fin de
conquistar este lugar privilexiado xa mencionado. Atila manda aos seus que
ocupen o cumio do monte, pero Turismundo e Aetius toman a dianteira, e conseguiron
gañar o cumio con grande esforzo e dende alí rexeitan os atacantes de xeito
doado, grazas á privilexiada situación da que gozan no alto da cuíña.
202. entón Atila, ao ver a
confusión do seu exército como resultado da acción anterior, pensou que debía
subirlles a moral e improvisou a seguinte arenga: “Se estades de pé logo de ter
vencido a tantos, despois de conquistar o mundo enteiro, considero inútil animarvos
con palabras como se forades soldados sen experiencia. Iso que o faga un
caudillo novato ou un exército sen experiencia. Nin é xusto que eu vos diga
palabras manidas nin convén que vós as escoitedes.
203. a que outra cousa
estades acostumados máis que a loitar? Hai algo máis agradable para un home
valente que tomar vinganza coas súas propias mans? É un gran don da natureza o
poder saciar as nosas ánimas coa vinganza.
204. ataquemos, pois, o
inimigo con carraxe. Os que deciden lanzarse á loita son sempre os máis
audaces. Desprezade os pobos dispares que se xuntan para loitar xuntos; aliarse
para defenderse é síntoma de medo. Vedes como están xa mortos de terror incluso
antes do voso ataque e por iso se soben ás alturas. Tarde se arrepinten, no
campo de batalla, e buscan desesperados lugares altos e fortificados para
protexerse. Xa sabedes ben o pouco resistentes que son as armas romanas.
Aguantan con dificultade, non digo xa a primeira ferida, senón incluso a
primeira poeira que se levanta cando se poñen en orde de batalla ou preparan a
súa formación en tartaruga.
205. vós pelexade coa carraxe
acostumada e, desprezando os seus exércitos, lanzádevos contra os alanos e
arremetede contra os visigodos. Teremos que conseguir unha rápida vitoria alí
onde se resolve a guerra: os membros do corpo debilítanse con rapidez cando se
curtan os nervios e un corpo ao que se lle quitan os osos non é capaz de
manterse en pé. Levantade os ánimos e que rexurda a vosa furia habitual. Hunos,
servídevos agora da vosa intelixencia e das vosas armas; que o ferido en
combate reclame a morte ao adversario e que o que está ileso se sacie degolando
inimigos. Aos que están de vivir non vos alcanza frecha algunha, aos que está de
morrer os fados fanlles perecer incluso en tempos de paz.
206. para rematar: por que
ía ter a fortuna convertido os hunos en triunfadores sobre tantos pobos se non
lles tivese reservado tamén a ledicia de vencer neste combate? E quen abriu
finalmente aos nosos devanceiros o camiño da lagoa Meótida que tiña permanecido
pechado e segredo tantos séculos? Quen facía incluso que homes armados foran
derrotados por outros inermes? Un grupo de pobos unidos artificialmente non
podía resistir a presenza dos hunos. Non me trabuco sobre o desenlace dos
acontecementos. Este campo de batalla é o que nos teñen vaticinado éxitos
anteriores. Serei o primeiro en lanzar as miñas frechas contra o inimigo. Se
hai alguén que se quede quieto mentres Atila loita, que se dea por soterrado”. Acendidos
con estas palabras, lanzáronse todos ao combate.
207. inda que a situación
xeraba un gran temor, sen embargo, a presenza do rei facía desaparecer a
vacilación dos seus homes. Trábase combate corpo a corpo. A batalle é atroz,
confusa, cruel e encarnizada, totalmente diferente a calquera outra das que se
libraron na Antigüidade. Cóntase que se viron alí tales fazañas que o que se
privara de contemplar este espectáculo xamais na súa vida podería ter visto
nada máis extraordinario.
208. pois, se damos creto
aos máis anciáns, un regatiño que corre por unha pequena ribeira do citado
campo viu moi aumentado o seu caudal co sangue das feridas dos que tiñan caído
en combate. Non medrou pola chuvia, como adoita suceder, senón que mudou en
torrente repleto do insólito líquido en cruenta chea. E aqueles que acudiron a
el aguilloados pola sede que lles provocaban as feridas recibidas víronse
arrastrados polas súas augas sementadas de morte. Así, impelidos pola súa
miserable fortuna, beberon o sangue que derramaran os feridos.
209. entón, o rei Teodoredo,
mentres pasaba revisa ao seu exército para infundirlle valor, caeu do seu
cabalo e foi pisado polos seus, morrendo a unha idade xa bastante avanzada.
Pero hai quen di que o matou unha frecha lanzada por Andaxis, que pertencía ao
bando dos ostrogodos que estaban ás ordes de Atila. Este foi o primeiro
vaticino que fixeron os arúspices a Atila, inda que el pensou que se trataba de
Aetius.
210. entón os visigodos,
separándose dos alanos, lánzanse contra as masas dos hunos e están a punto de
matar a Atila, pero este decátase e actúa con rapidez, logrando escapar cos
seus e ocultarse no recinto do seu campamento que tiñan cercado con carros.
Inda que esta defensa non era moi sólida, sen embargo, atoparon alí refuxio
para as súas vidas aqueles aos que pouco antes non podían conter nin as
murallas máis fortificadas.
211. polo que respecta a
Turismundo, o fillo do rei Teodoredo, que se adiantara xunto con Aetius a
ocupar a posición elevado e rexeitara desde alí os inimigos, cando cría que
volvía ás súas propias ringleiras en medio da escuridade da noite, chega sen
sabelo ata os carros dos inimigos. Alí viuse forzado a loitar con valentía,
pero alguén o feriu na cabeza e fíxoo caer do cabalo. O seus homes rescatárono
con grande previsión e tivo que abandonar a loita. Tamén Aetius, que, separado
dos seus pola confusión da noite, andaba errante en medio dos inimigos temendo
que tivera acontecido algunha desgraza aos godos, chegou finalmente ao
campamento dos seus compañeiros e pasou o resto da noite protexido polos seus
escudos.
212. ao amencer do seguinte
día, cando viron que o campo de batalla estaba cheo de cadáveres e que os hunos
non se atrevían a saír do seu campamento, pensaron que a vitoria era súa,
porque sabían que Atila non abandonaría o combate se non sufría unha gran
derrota. Este, sen embargo, parecía non facer ningún movemento, coma se
estivera afundido na derrota, pero facía sonar as armas, tocar as trompetas e
ameazar cun novo ataque (coma un león acosado polos dardos que se move ante a
boca da súa cova e non se atreve a saír, pero non deixa de atemorizar as
inmediacións cos seus ruxidos, así este rei tan combativo, inda asediado,
seguía inquietando os seus vencedores). Nesta situación os godos e os romanos
reúnense para decidir que van facer con Atila agora que o venceron.
213. deciden esgotalo por
asedio porque non lle quedan moitos víveres e porque os arqueiros situados
detrás da cerca do seu campamento impedía o acceso a el cunha chuvia de
frechas. Cóntase que, nesta situación desesperada, o citado rei, dando proba da
súa resolución ata o momento de morrer, mandou que construíran unha pira con cadeiras
de montar, e que quería botarse ás lapas se os adversarios lograban entrar,
para que ninguén puidera aledarse de telo ferido nin puidera caer en mans dos
inimigos o que era señor de tan poderosos pobos.
214. pero durante esta
tregua do asedio, os visigodos dedicáronse a buscar o seu rei e os fillos de
Teodoredo a seu pai, conmocionados pola súa desaparición nun momento tan
venturoso. Despois de buscalo durante tanto tempo, como adoitan facelo os homes
valentes, atopárono entre o amasillo de cadáveres e honrárono cos seus cantos
antes de quitalo de alí ante a mirada atenta dos inimigos. Podíanse ver grupos
de rudos godos coas súas voces discordantes que se ocupaban das súas honras
fúnebres entre os fragores dunha guerra que inda continuaba. Derramaban bágoas,
pero como adoitan facelo os homes valentes. Tratábase dunha morte, si, pero
dunha morte gloriosa, como podían testemuñar os hunos, e podíase pensar que con
ela quedaba aplacada a soberbia dos inimigos, que se limitaban a contemplar
como se trasladaba o cadáver dun rei tan poderoso coas súas propias insignias.
215. pero inda estaban os
godos celebrando os funerais de Teodoredo, cando, facendo resoar as súas armas,
outorgaron a dignidade real ao moi valente príncipe Turismundo, para que
proseguira as exequias dos gloriosos manes do seu moi querido pai, como
correspondía a un fillo. Cando estas se deron por concluídas, movido pola dor
da súa orfandade e polo impetuoso valor que o caracterizaba, decidiu vingar a
morte de seu pai atacando os hunos que inda resistían, e para iso pediu
consello ao patricio Aetius, dada a súa maior idade e a súa experiencia en
tales lides, sobre o que debía facer naquelas circunstancias.
216. pero aquel, temendo que
se os hunos eran totalmente aniquilados o Imperio Romano caera en mans dos
godos, convénceo aconsellándolle que volvera ás súas terras e tomara posesión
do trono que lle deixara seu pai, non fora que seus irmáns se apoderaran do
reino visigodo e das riquezas de su pai e tivera que loitar duramente cos seus,
e o que era peor, co risco de ser derrotado. Turismundo recibiu esta resposta
sen decatarse das segundas intencións que encubría, senón como se fora só polo
seu propio interese e, deixando aos hunos, volveu ás Galias. Así é a
fraxilidade humana, que se deixa levar polas sospeitas e deixa escapar a
oportunidade de levar a cabo grandes proxectos.
217. cóntase, pois, que nesta
moi famosa batalla na que participaron os pobos máis valorosos houbo cento
sesenta e cinco mil baixas entre os dous bandos, sen contar os quince mil xépidos
e francos que antes do combate principal se enfrontaron durante a noite e
pereceron coma consecuencia das feridas que se infrinxiron mutuamente, xa que
os francos loitaban no bando romano e os xépidos no dos hunos.
218. así pois, cando Atila soubo
que marchaban os godos pensou que se trataba dunha trampa dos inimigos, como é
lóxico pensar nestes casos inesperados, e atrincheirouse durante algún tempo no
seu campamento. Pero ao comprobar que á retirada dos inimigos seguía un gran
silencio, a súa mente pensa de novo na vitoria, imaxínase novos triunfos e o
seu carácter de rei poderoso faille pensar outra vez no seu antigo destino.
Pola súa banda, Turismundo, logo da morte de seu pai e a súa proclamación real
no Campus Mauriacus onde tamén loitara,
entra en Tolosa. Inda que alí os seus numerosos irmáns e os homes poderosos do
reino estaban en pleno alborozo, sen embargo, foi tan moderado nos inicios do
seu reinado, que non tivo que enfrontarse a ningún deles pola sucesión do
trono.
MORTE DE ATILA
| morte de Atila J. Villeclére |
254.
no momento da súa morte, Atila,
segundo Prisco, acababa de casar cunha moza moi fermosa chamada Ildico, despois
de ter tido xa innumerables esposas, como é costume nos da súa raza. Durante o
banquete de vodas púxose contente en exceso e, abafado pola somnolencia que lle
producía o viño, foise á cama e quedou durmido boca arriba. Entón o sangue que
adoitaba abrollarlle do nariz en abundancia non puido saír polo seu conduto
habitual e, tomando unha dirección fatal, introduciuse pola gorxa e afogouno.
Así foi como este rei, que conseguira a vitoria en tantas batallas, tivo un
final vergoñento e pereceu vítima da súa propia borracheira. Ao día seguinte,
como xa transcorrera unha gran parte da xornada, os serventes reais,
sospeitando que lle tiña acontecido algunha desgraza, forzan as portas da súa
estancia e descobren a Atila morto a causa do brote de sangue sen ningunha
outra ferida, a súa nova esposa chorando ao seu lado cuberta por un veo.
255. entón, segundo o costume daquel pobo,
arrancáronse parte dos seus cabelos e desfiguraron os seus horrendos rostros
con feridas fondas, para que este eximio guerreiro non fora chorado con
lamentos e lágrimas de muller, senón co sangue dos seus homes. En relación con
esta morte sucedeu tamén un feito prodixioso: a Marciano, emperador de Oriente,
que estaba preocupado por un inimigo tan desapiadado, aparecéuselle en soños a
divindade e mostroulle o arco de Atila roto, precisamente a arma da que estaban
tan orgullosos os hunos. O historiador Prisco asegura que pode probalo con
testemuñas verídicas. E é que Atila se tiña feito tan temible para os grandes
imperios que ata as divindades parecían querer anunciar a súa mortes aos reis
como se fose un agasallo.
256. non queremos pasar por alto algunhas das cousas
que poderían contarse sobre o xeito en que os seus manes foron honrados polo
seu pobo. Despois de colocar o seu cadáver no medio do campo, no interior dunha
tenda de seda, exhíbeno solemnemente para que sexa contemplado coma un
espectáculo, pois os xinetes máis selectos do pobo huno corrían arredor do
lugar no que estaba colocado o cadáver coma nas carreiras circenses e narraban
as súas fazañas co seguinte canto fúnebre: “Este é Atila, que tivo por pai a
Mundiuco, o máis grande dos reis dos hunos, señor dos pobos máis valorosos, que
foi o único que gobernou os reinos de Escitia e Xermania cun poderío ata el
nunca coñecido. El foi quen aterrorizou os imperios do orbe romano, o que
conquistou parte das súas cidades e para non saquear as demais aceptou que lle
pagaran un tributo anual, conmovido polas súas súplicas. E despois de ter
realizado todas estas fazañas baixo o signo da fortuna, morreu non polas
feridas dos inimigos, nin por traizón dos seus, senón alegre e sen sufrimento,
en medio da felicidade do seu pobo; quen pode entón crer que esta sexa unha
morte se ninguén pensa que hai que vingala?
258.
despois de choralo con tales
lamentos celebran sobre a súa tumba un fastoso banquete que denominan
“estrava”, no que se mesturan alternativamente sentimentos contrarios e se unen
a alegría co do dos funerais. Pola noite soterraron en segredo o cadáver en
tres ataúdes, o primeiro de ouro, o segundo de prata e o terceiro de ferro,
dando a entender que estes tres metais eran apropiados para un rei tan
poderoso; o ferro porque tiña sometido a tantos pobos polas armas, e o ouro e a
prata porque os tiña recibido como tributo de ambos Imperios. Engaden tamén as
armas tomadas aos inimigos que derrotou e os moi valiosos arreos e coirazas nas
que brillaban distintas pedras preciosas, así como varios tipos de adornos que
adoitan decorar os pazos reais. Ademais, para protexer tan inmensas riquezas da
curiosidade humana, degolaron os encargados de realizar este traballo –
execrable paga polos seus servizos – e así unha morte fulminante uniu
enterradores e enterrado.
no
texto xógase co dobre sentido do termo ferrum,
(“ferro” e o figurado de “ánima” ou “espada”). A interpretación simbólica que
da Xordanes aos tres ataúdes de Atila non é aceptada por algúns autores, que
prefiren pensar que era un rito ancestral con connotacións relixiosas referidas
ás divindades dos hunos: ouro e prata simbolizarían sol e lúa, e o ferro da
espada de Marte, que o deus da guerra ofrecera a Atila.
sobre
o costume de matar os enterradores lémbrese que se di que sucedeu o mesmo cos
de Alarico.
FRAGMENTOS DE Xordanes. Getica, s. VI
Ningún comentario:
Publicar un comentario